Việt Nam sẽ có Luật Trí tuệ nhân tạo

Đó là thông tin mà Bộ trưởng Bộ Khoa học và công nghệ (KH-CN) Nguyễn Mạnh Hùng đưa ra tại hội thảo “Sức mạnh không giới hạn và những thách thức khó dự báo của trí tuệ nhân tạo (AI) – Tác động và ứng phó chính sách” do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp với Bộ Công An, Bộ Quốc phòng, Hội đồng lý luận Trung ương và Bộ KH-CN tổ chức ngày 15/9.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Bộ KHCN

AI – Hạ tầng trí tuệ của đất nước

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, cuối năm nay, chúng ta sẽ có bản cập nhật Chiến lược AI quốc gia và Luật AI. Đây không chỉ là khung pháp lý, mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, phục vụ nhân dân, phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Việt Nam ban hành Chiến lược Trí tuệ nhân tạo (AI) lần đầu tiên năm 2021 nhưng AI là lĩnh vực thay đổi nhanh. Chiến lược này cần được cập nhật.

Toàn cảnh Hội thảo. Ảnh: Bộ KHCN

AI không chỉ là một công nghệ ứng dụng mà đang trở thành một loại hạ tầng quốc gia, giống như điện, viễn thông hay Internet. Ai làm chủ được AI người đó sẽ có lợi thế vượt trội trong sản xuất, kinh doanh, trong y tế, giáo dục, quản trị quốc gia và cả quốc phòng, an ninh. Do đó, Việt Nam phải có hạ tầng trí tuệ AI Việt Nam.

“Việt Nam sẽ nhanh chóng xây dựng trung tâm siêu tính toán AI quốc gia và dữ liệu AI mở dùng chung, thực hiện AI hóa như là điện khí hóa, nhưng chúng ta sẽ AI hóa nhanh hơn, nhanh nhất có thể. Phổ cập AI, bình dân học vụ AI, giống như phong trào học tiếng Anh trước đây. Mỗi người Việt Nam sẽ có một trợ lý số, dân số không tăng nhưng trí tuệ xã hội tăng ít nhất gấp đôi”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay.

Về công nghệ AI mở, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, Việt Nam cam kết phát triển và làm chủ công nghệ số, trong đó có AI, dựa trên chuẩn mở, mã nguồn mở. Đây cũng đồng thời là chiến lược của Việt Nam để phát triển và làm chủ công nghệ Việt Nam, thực hiện “Make in Vietnam”.

Về tạo thị trường AI trong nước để phát triển, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng không có ứng dụng sẽ không có thị trường. Không có thị trường thì doanh nghiệp AI Việt Nam sẽ mãi bé nhỏ. Do vậy, đẩy mạnh ứng dụng AI trong doanh nghiệp, trong cơ quan nhà nước và các lĩnh vực trọng điểm là cách nhanh nhất để phát triển AI, để tạo ra các doanh nghiệp AI Việt Nam.

Chính phủ sẽ chi tiêu nhiều hơn cho AI, Quỹ Đổi mới công nghệ Natif của Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ dành ít nhất 40% để hỗ trợ ứng dụng AI, cấp vouchers cho doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng AI Việt Nam. Thị trường trong nước là cái nôi để tạo ra các doanh nghiệp AI Việt Nam.

Về chính sách và thể chế, Việt Nam sẽ ban hành bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia hài hòa với chuẩn mực quốc tế nhưng phù hợp với thực tiễn Việt Nam, đồng thời xây dựng Luật AI, chiến lược AI với các nguyên tắc cốt lõi gồm quản lý theo mức độ rủi ro, minh bạch và trách nhiệm giải trình, đặt con người vào vị trí trung tâm, khuyến khích phát triển AI trong nước, tự chủ về AI, lấy AI làm động lực tăng trưởng nhanh và bền vững cũng như bảo vệ chủ quyền số dựa trên 3 trụ cột gồm dữ liệu, hạ tầng và công nghệ AI.

Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, sự phát triển AI của Việt Nam sẽ phải dựa trên 4 trụ cột quan trọng, đó là thể chế minh bạch, hạ tầng hiện đại, nhân lực chất lượng cao và văn hóa nhân văn.

Cơ hội để Việt Nam bứt phá phát triển

Phát biểu tại Hội thảo, đồng chí Lương Tam Quang, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, AI được đánh giá là một trong những công nghệ then chốt, yếu tố có thể dẫn đến thay đổi trật tự toàn cầu trong tương lai.

Với khả năng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tối ưu hóa sản xuất, cải thiện y tế, đổi mới giáo dục, nâng cao năng lực quản trị xã hội, Al giúp các quốc gia tiết kiệm chi phí, gia tăng hiệu quả, mở rộng tri thức. Đồng thời, là tài nguyên, nguồn lực, động lực khẳng định vị thế quốc gia trong kỷ nguyên số.

Cũng theo Bộ trưởng Lương Tam Quang, tiềm năng phát triển lĩnh vực AI của Việt Nam rất lớn, dự báo có thể đóng góp khoảng 79,3 tỷ USD, tương đương 12% vào GDP của Việt Nam năm 2030 nếu được áp dụng rộng rãi. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các quy định pháp lý cho sự phát triển của AI đã dần hình thành.

GS.TS Nguyễn Xuân Thắng – Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương – cho rằng, AI đang trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình xác lập mô hình tăng trưởng mới và sự vận hành, quản trị, quản lý nền kinh tế – xã hội của đất nước, mang lại “thời cơ vàng” để Việt Nam bứt phá phát triển.

Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, cần có sự đồng hành của cả hệ sinh thái, từ chiến lược, chính sách của quốc gia, đến triển khai thực hiện ở các doanh nghiệp, các viện, học viện, nhà trường và cộng đồng xã hội.

“AI không thể phát triển một cách bền vững nếu thiếu đi yếu tố trách nhiệm, đạo đức và một định hướng nhân văn rõ ràng. Công nghệ là công cụ, con người mới là mục tiêu, là nhân tố quyết định; bởi ngay cả khi sở hữu sức mạnh “vô hạn” như nhiều người quan niệm thì AI vẫn là sản phẩm do con người sáng tạo ra” – GS. TS Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh.

Hội thảo ghi nhận nhiều ý kiến từ các chuyên gia, doanh nghiệp và nhà quản lý trong 2 phiên thảo luận chuyên đề. Phiên thứ nhất: “AI: Sức mạnh, rủi ro và khả năng kiểm soát” tập trung phân tích cả mặt tích cực và tiêu cực, khẳng định cần song hành giữa khai thác tiềm năng và kiểm soát rủi ro đạo đức, an toàn, bảo mật, xã hội.

Phiên thứ hai: “Chiến lược phát triển AI quốc gia: Từ tầm nhìn đến hành động” bàn về lộ trình cụ thể đưa AI trở thành trụ cột trong phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam.

Các ý kiến đều thống nhất rằng, để AI thực sự trở thành động lực phát triển, Việt Nam cần một chiến lược toàn diện: Hạ tầng dữ liệu, nhân lực chất lượng cao, khung pháp lý đầy đủ cùng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động. Quan trọng hơn cả, AI phải được định hướng để phục vụ con người, bảo vệ quyền con người, đồng thời củng cố an ninh quốc gia trong kỷ nguyên số.