Xây dựng hệ sinh thái thương mại điện tử vùng Trung du và miền núi phía Bắc

Từ 24-25/5/2025, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Lai Châu, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh Lai Châu tổ chức chuỗi sự kiện “Thúc đẩy liên kết vùng trong phát triển thương mại điện tử – Nâng tầm sản phẩm vùng Trung du và miền núi phía Bắc”.

TỶ LỆ DOANH NGHIỆP ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ CÒN THẤP

Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, cho rằng chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu tất yếu. Thương mại điện tử chính là một trong những trụ cột then chốt để thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện tại các địa phương, đặc biệt là các khu vực còn nhiều khó khăn như vùng Trung du và miền núi phía Bắc.

Tuy nhiên, khoảng cách phát triển thương mại điện tử giữa các vùng, miền hiện vẫn còn lớn. Trong khi các đô thị lớn đã hình thành hệ sinh thái thương mại điện tử khá toàn diện, thì tại nhiều tỉnh miền núi và trung du, việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất, phân phối, tiêu thụ sản phẩm vẫn còn hạn chế.

Nguyên nhân do công nghệ thông tin, logistics tại nhiều địa phương trong khu vực vẫn chưa phát triển đồng đều. Tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng thương mại điện tử còn thấp, kỹ năng quản trị nền tảng số của các hợp tác xã và hộ kinh doanh còn nhiều hạn chế, đặc biệt là trong việc xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường.

Ngoài ra, khả năng tiếp cận với các nền tảng số, các công cụ hỗ trợ quảng bá trực tuyến và kỹ năng bán hàng thông qua livestream vẫn còn nhiều khoảng trống.

Theo đánh giá của Bộ Công Thương, vùng Trung du và miền núi phía Bắc là một trong những khu vực có nhiều tiềm năng phát triển thương mại điện tử nhờ hệ sinh thái đa dạng, sản vật phong phú như: Chè Shan tuyết, gạo Séng Cù, mật ong bạc hà, sâm Lai Châu, các loại dược liệu quý, thổ cẩm và hàng thủ công truyền thống… Song, việc thiếu liên kết vùng, hạ tầng logistics hạn chế, kỹ năng số chưa đồng đều đang là rào cản lớn khiến nhiều sản phẩm vùng cao khó tiếp cận thị trường rộng lớn.

Ông Giàng A Tính, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu, cho biết tỉnh đã phát triển mạnh nhiều vùng sản xuất hàng hóa tập trung như chè, mắc ca, quế, cao su và đặc biệt là sâm Lai Châu quý hiếm. Đến nay, Lai Châu đã có 222 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, phản ánh sự phát triển về chất lượng và thương hiệu.

Du lịch và nông nghiệp là hai mũi nhọn kinh tế, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy thương mại điện tử tại tỉnh. Tuy nhiên, Lai Châu hiện vẫn đang đối mặt với nhiều rào cản trong phát triển thương mại điện tử, thiếu hụt kiến thức và kỹ năng về các công cụ số, dẫn đến việc khó tiếp cận thị trường rộng lớn.

Việc kết nối và giao dịch trực tuyến gặp nhiều khó khăn. Các doanh nghiệp Lai Châu cũng gặp trở ngại trong việc áp dụng chiến lược marketing số hiệu quả, thiếu các công cụ quảng bá trực tuyến và chiến dịch quảng cáo trên mạng xã hội.

HIỆN THỰC HÓA MÔ HÌNH “MỖI SẢN PHẨM ĐẶC SẢN LÀ MỘT THƯƠNG HIỆU SỐ”

Theo bà Oanh, để thu hẹp khoảng cách số và phát huy lợi thế đặc thù của từng vùng miền, việc thúc đẩy liên kết vùng trong phát triển thương mại điện tử trở thành một chủ trương lớn, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế số của Chính phủ. Thương mại điện tử không chỉ là kênh tiêu thụ hiệu quả, mà còn là động lực để đổi mới tư duy sản xuất, nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường một cách bền vững.

“Trung du và miền núi phía Bắc là một trong những vùng giàu tiềm năng nhất cả nước. Vì vậy, để tối ưu hóa những lợi thế, cần một “sợi dây liên kết” mạnh mẽ giữa các vùng miền, và “sợi dây” đó chính là thương mại điện tử”, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số khẳng định; đồng thời, Cục trưởng cũng đề xuất bốn nhóm giải pháp chiến lược nhằm xây dựng hệ sinh thái thương mại điện tử vùng bền vững.

Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ thương mại điện tử vùng cao phù hợp với định hướng phát triển kinh tế số và chuyển đổi số quốc gia.

Thứ hai, ứng dụng công nghệ số phục vụ phát triển sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, nâng cao năng lực kết nối và bảo vệ thương hiệu địa phương.

Thứ ba, phát triển hạ tầng logistics và phân phối số, đặc biệt tại các khu vực vùng sâu vùng xa.

Thứ tư, nâng cao năng lực số tại chỗ, thông qua đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh và cán bộ quản lý địa phương.

“Đây được xem là nền tảng quan trọng để hiện thực hóa mô hình ‘mỗi sản phẩm đặc sản là một thương hiệu số’, đưa thương mại điện tử thực sự trở thành công cụ tạo sinh kế, gia tăng giá trị và lan tỏa văn hóa vùng cao”, bà Oanh nhấn mạnh.

Để khắc phục tình trạng thiếu hụt kỹ năng và kiến thức trong việc ứng dụng thương mại điện tử tại các tỉnh, ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (eComDX), cho biết trong thời gian tới, eComDX sẽ tiếp tục triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thương mại điện tử.

Theo đó, các khóa học được thiết kế theo định hướng thực tiễn, tập trung vào bốn trụ cột chính: Go Online – giúp doanh nghiệp xây dựng hiện diện số và phát triển kỹ năng bán hàng trực tuyến; Go Export – hỗ trợ kết nối và vận hành hiệu quả trên các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới; Go AI – trang bị năng lực ứng dụng Trí tuệ nhân tạo trong marketing, vận hành và chăm sóc khách hàng; và Go Right – cập nhật hệ thống pháp lý, tiêu chuẩn hóa hoạt động và xây dựng thương hiệu bền vững. Đây sẽ là nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp vững vàng phát triển trong kỷ nguyên số.

Cũng với mục tiêu giải quyết những thách thức trên, trong khuôn khổ chuỗi sự kiện, eComDX đã ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác với các doanh nghiệp nền tảng thương mại điện tử tiêu biểu, như: Shopee, TikTok Việt Nam cùng đại diện Sở Công Thương của các tỉnh trong vùng Trung du và miền núi phía Bắc (Lai Châu, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Yên Bái, Điện Biên).

Lễ ký kết này sẽ đánh dấu bước khởi đầu quan trọng để thiết lập cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp nền tảng. Mục tiêu nhằm hỗ trợ triển khai các hoạt động đào tạo kỹ năng số, phát triển hạ tầng thương mại điện tử, và thúc đẩy việc quảng bá, tiêu thụ sản phẩm địa phương trên nền tảng số. Biên bản ghi nhớ sẽ góp phần đẩy mạnh chuyển đổi số và nâng cao năng lực kinh doanh số cho khu vực vùng Trung du và miền núi phía Bắc.