Xóa mù AI tại Việt Nam

Thầy Nguyễn Tiệp, Giám đốc đào tạo AIUni chia sẻ xu hướng kỷ nguyên AI và cập nhật kiến thức mới nhất.

PV: Thưa ông, nhiều người đang nói tới khái niệm “xóa mù AI” cho người Việt. Theo ông, đâu là bước đi đầu tiên trên hành trình này?

Chuyên gia Nguyễn Tiệp: Muốn xóa mù AI tại Việt Nam, trước hết phải hiểu cơ bản được nội dung và cách thức AI hoạt động, xu hướng, phát triển, tương lai của Trí tuệ nhân tạo sẽ ra sao. Nếu chúng ta không nhìn rõ con đường phía trước, mọi nỗ lực triển khai chỉ dừng lại ở phong trào nhất thời, dễ vỡ mộng thay vì mang lại giá trị bền vững. Vừa qua, tôi đã có chuyến đi học tập tại Đại học Harvard và Đại học MIT để cập nhật nhiều kiến thức AI mới, rất vui được chia sẻ cùng Tạp chí Doanh nghiệp và Hội nhập.

Thầy Nguyễn Tiệp cùng các lãnh đạo tập đoàn, doanh nghiệp giao lưu học hỏi xu hướng tương lai của AI tại Harvard Kennedy School, Hoa Kỳ.

PV: Thưa ông, sau làn sóng Generative AI làm bùng nổ toàn cầu, ông đánh giá thế nào về bước ngoặt tiếp theo của trí tuệ nhân tạo?

Chuyên gia Nguyễn Tiệp: Sau cơn sốt Generative AI (khả năng tự động tạo ra nội dung mới), nếu không hiểu rõ xu hướng và chuẩn bị lộ trình chuyển đổi toàn diện, chúng ta rất dễ rơi vào tình trạng “phát động phong trào rồi trầm lắng”. Generative AI là điểm khởi đầu quan trọng, nhưng đích đến là AI Agents – những hệ thống có khả năng lập kế hoạch, phối hợp, tự chủ và học hỏi liên tục. Nếu GenAI là bàn tay sáng tạo, thì AI Agents chính là bộ não chiến lược, có thể phân rã mục tiêu, điều phối tác vụ và hoạt động như một lực lượng lao động ảo. Đây là xu hướng mà Harvard và MIT đã nhấn mạnh trong các nghiên cứu gần đây, và điều này sẽ làm thay đổi cách doanh nghiệp và xã hội tổ chức công việc.

PV: Nhiều chuyên gia cảnh báo về chu kỳ kỳ vọng của AI. Vậy đâu là giai đoạn chúng ta đang ở, và cơ hội của Việt Nam nằm ở đâu, thưa ông?

Chuyên gia Nguyễn Tiệp: Chúng ta đã đi qua đỉnh cao kỳ vọng 2022–2023 và đáy vỡ mộng 2024. Giai đoạn 2026 trở đi sẽ là thời kỳ khẳng định hiệu suất khi AI không chỉ để thử nghiệm, mà đi vào sản xuất quy mô lớn. Đường cong ứng dụng AI chỉ rõ, nếu muốn “đi tắt đón đầu”, Việt Nam phải nhanh chóng biến những use case thành giá trị thực tế, rút ngắn khoảng cách từ thí điểm đến triển khai toàn diện.

Thầy Nguyễn Tiệp và AIUni phổ cập AI đến mọi miền của Tổ quốc với chương trình đào tạo AI cho 1000 giảng viên GENAI chuyên nghiệp.

PV: Trong bối cảnh đó, tư duy “AI First” mà ông nhấn mạnh có ý nghĩa thế nào?

Chuyên gia Nguyễn Tiệp: AI First nghĩa là đặt câu hỏi: AI có thể tạo ra chênh lệch hiệu suất ở đâu trong chuỗi giá trị? Đây không chỉ là việc thêm một công cụ, mà là tái định nghĩa cả quy trình. Từ thu thập dữ liệu, chuẩn hóa tri thức, đưa AI vào ứng dụng, tự động hóa quy trình, cho tới thiết kế lại công việc quanh AI Agents. Đặc biệt, thành công phụ thuộc vào công thức 10–20–70: 10% thuật toán, 20% công nghệ – dữ liệu, và 70% con người – quy trình. Việt Nam muốn trở thành quốc gia AI-First, thì phải đặt trọng tâm vào đào tạo, quản trị thay đổi và xây dựng văn hóa, cơ chế quản trị minh bạch.

PV: Như vậy, con người vẫn là trung tâm trong hành trình AI, thưa chuyên gia?

Chuyên gia Nguyễn Tiệp: Chính xác. Công nghệ chỉ chiếm 30%, còn 70% là con người và quy trình do con người kiến tạo. Chúng ta cần mô hình vận hành mới, vai trò mới như Chief AI Officer (Giám đốc AI), đội AgentOps (thực thi quản trị AI), các chuyên gia kiểm soát rủi ro AI. Đồng thời, phải đào tạo công dân AI ở mọi cấp độ: từ nhận thức ban đầu, đến kỹ năng sử dụng công cụ, tới tư duy phản biện và đạo đức, và cuối cùng là lãnh đạo AI có tầm nhìn chiến lược.

Thày Nguyễn Tiệp: Hiểu rõ giai đoạn phát triển của AI và quản trị kỳ vọng để khai thác AI hiệu quả tại doanh nghiệp.

PV: Ông có thể chia sẻ về những ứng dụng AI cụ thể theo từng lĩnh vực?

Chuyên gia Nguyễn Tiệp: Trong nhân sự, AI tự động sàng lọc hồ sơ, lên lịch phỏng vấn và cá nhân hóa đào tạo. Trong IT, nó giúp tăng tốc phát triển phần mềm và tối ưu hạ tầng. Trong chuỗi cung ứng, AI dự báo nhu cầu và tối ưu logistics. Bảo hiểm dùng AI để thẩm định rủi ro chính xác hơn. Marketing CPG (các sản phẩm tiêu dùng đóng gói) thì tạo chiến dịch siêu cá nhân hóa. Dược phẩm thì cải thiện R&D (nghiên cứu và phát triển). Và đặc biệt, ở back-office (bộ phận hỗ trợ), AI Agents sẽ tự động hóa toàn bộ quy trình từ đầu đến cuối. Đây chính là cuộc cách mạng năng suất vô cùng mạnh mẽ.

PV: Nhưng cùng với cơ hội là thách thức về niềm tin và đạo đức?

Chuyên gia Nguyễn Tiệp: Đúng vậy. Chìa khóa là xây dựng AI có trách nhiệm ngay từ đầu, với hàng rào kiểm soát, phân quyền rõ ràng, theo dõi sai lệch và cơ chế kiểm tra minh bạch. Người dùng cần biết dữ liệu nào và mô hình nào đang hỗ trợ quyết định. AI không thể thay con người, mà phải song hành cùng con người trong một hệ thống minh bạch, có khả năng kiểm soát.

PV: Đồng hành cùng chuyển đổi số Quốc gia, ông chia sẻ thêm về vai trò của AIUni trong phong trào quốc gia AI-First?

Chuyên gia Nguyễn Tiệp: AIUni đang hiện thực hóa ba trụ cột: AI Universal để phổ cập AI cho toàn dân; AI University để đào tạo bài bản từ chứng chỉ đến tiến sĩ; và AI Unicorn – vườn ươm khởi nghiệp AI với 100 dự án ứng dụng thực tiễn. Chúng tôi đã đào tạo 1000 giảng viên GenAI trong phong trào “Bình dân học vụ số quốc gia”, và mục tiêu đến 2030 là 10 triệu người dân Việt Nam được phổ cập AI. Quan trọng hơn, AIUni đồng hành cùng Chính phủ trong chiến lược quốc gia, đưa AI vào trường học, kết nối quỹ đầu tư quốc tế, và tạo ra một hệ sinh thái AI toàn diện.

Cùng với thày Nguyễn Đức Long, chúng tôi vừa ra mắt sách “Sổ tay thực hành AI – 30 ngày công với GENAI”, cuốn sách là tấm bản đồ đáng tin cậy, giúp doanh nghiệp không chỉ bắt kịp công nghệ mà còn dẫn sắt theo phong cách riêng của mình. Cẩm nang này cho mọi đối tượng không cần biết code hay nền tảng kỹ thuật.

PV: Theo ông, thông điệp lớn nhất mà doanh nghiệp Việt cần lưu ý là gì?

Chuyên gia Nguyễn Tiệp: Đó là, thành công trong AI không phụ thuộc vào việc bạn sở hữu mô hình lớn nhất, mà phụ thuộc vào việc bạn tổ chức tốt nhất. Dữ liệu có ngữ cảnh, quy trình sẵn sàng, văn hóa học hỏi và cơ chế quản trị đáng tin cậy, đó mới là lợi thế cạnh tranh bền vững. Việt Nam có cơ hội không chỉ ứng dụng AI, mà còn kiến tạo tương lai bằng chính lực lượng con người – AI song hành. Việc trở thành một tổ chức AI-First không chỉ dừng lại ở việc triển khai công nghệ, mà là một quá trình chuyển đổi toàn diện về tư duy chiến lược, văn hóa, kỹ năng và cơ chế quản trị. Lưu ý, doanh nghiệp bắt đầu dùng AI, đừng kỳ vọng AI giúp tăng doanh thu lên mấy lần, mà chỉ cần tối ưu chi phí khoảng 10% là tốt rồi. Đặc biệt, doanh nghiệp cần phải trở thành một doanh nghiệp học tập suốt đời, cải tiến mỗi ngày, cập nhật liên tục xu hướng và ứng dụng hiệu quả, nhanh chóng.

PV: Trân trọng cảm ơn chuyên gia!