Chuyển đổi phương pháp giáo dục cho kỷ nguyên AI tạo sinh

Giáo dục đang đứng tại ngã ba quan trọng. Khi các nền tảng AI tạo sinh như ChatGPT, Claude, Perplexity và NotebookLM tiếp tục phát triển, tác động tiềm tàng của chúng đối với giáo dục là không thể phủ nhận. Các chuyên gia dự báo rằng đến năm 2025, các trường đại học sẽ đầu tư tới 20 triệu USD trong vòng 5 năm tới vào các chương trình giảng dạy ứng dụng AI – một dấu hiệu rõ ràng về cam kết ngày càng tăng đối với việc tích hợp AI vào giáo dục đại học. Họ cũng dự đoán AI có thể giúp tăng tỷ lệ tốt nghiệp lên tới 43%.

Các công cụ AI không chỉ mang tính hỗ trợ; chúng có tính chất chuyển đổi, với khả năng tạo ra thông tin, cung cấp phản hồi, đề xuất giải pháp sáng tạo cùng vô số chức năng khác. Câu hỏi đặt ra cho các nhà giáo dục hiện nay không còn là “có nên sử dụng AI hay không” mà là “làm thế nào để định nghĩa lại việc dạy và học trong một kỷ nguyên do AI dẫn dắt”.

Khai thác sức mạnh công nghệ

Phương pháp giáo dục của chúng ta cần vượt ra khỏi các phương pháp truyền thống, hướng tới một mô hình tích hợp đầy đủ các thế mạnh của AI đồng thời bảo vệ những kỹ năng nhân văn mà AI không thể thay thế – tư duy phản biện, lý luận đạo đức và sự sáng tạo.

AI nên là công cụ bổ trợ cho trí tuệ con người, không phải thay thế nó. Vai trò của nhà giáo dục là thiết kế lại chương trình giảng dạy sao cho tận dụng tối đa AI trong khi vẫn bồi dưỡng các phẩm chất không thể thay thế của con người như phán đoán, sự thấu cảm và khả năng hợp tác – đảm bảo sinh viên vẫn giữ vai trò lãnh đạo và đổi mới trong thế giới ngày càng do AI chi phối.

Tăng cường tư duy phản biện và giải quyết vấn đề

Để chuẩn bị cho sinh viên bước vào tương lai do AI thúc đẩy, chúng ta cần nuôi dưỡng khả năng đánh giá kết quả do AI tạo ra. Dù AI có thể đề xuất các chiến lược, chỉ con người mới có thể đánh giá tính khả thi, mức độ phù hợp và tác động đạo đức của chúng.

Giáo dục cần chuyển từ học thuộc lòng sang tương tác chủ động, khuyến khích sinh viên chất vấn và tinh chỉnh các gợi ý của AI thay vì chấp nhận chúng một cách thụ động. 

Ví dụ, trong các khóa học chiến lược kinh doanh, sinh viên có thể sử dụng AI để tạo ra các chiến lược thâm nhập thị trường, nhưng giá trị thực sự đến từ việc sinh viên đặt ra các câu hỏi nhằm điều chỉnh các gợi ý đó sao cho phù hợp với mục tiêu dài hạn hoặc các yếu tố văn hóa, quy định cụ thể.

Học tập dựa trên dự án và điều tra

Tích hợp AI thông qua học tập dựa trên dự án và điều tra là điều thiết yếu trong kỷ nguyên AI tạo sinh. AI có thể hỗ trợ phân tích dữ liệu và thu thập thông tin, nhưng việc diễn giải và ứng dụng các thông tin này vào bối cảnh thực tế vẫn là nhiệm vụ của con người.

Ví dụ, trong lớp học chuyển đổi số, sinh viên đóng vai trò là cố vấn cho một doanh nghiệp thực, sử dụng các công cụ AI như Tableau để thu thập thông tin thị trường. Tuy nhiên, họ phải đặt những dữ liệu đó vào bối cảnh văn hóa công ty, hành vi khách hàng và hạn chế tài chính để xây dựng chiến lược phù hợp. Cách tiếp cận này giúp sinh viên vừa hiểu công nghệ, vừa nhận thức rõ giới hạn của AI.

Xây dựng kỹ năng hợp tác và giao tiếp – vượt qua tự động hoá

Mặc dù AI có thể tạo nội dung, nhưng nó thiếu sự thấu cảm, giọng điệu thương hiệu và khả năng kết nối cảm xúc với người tiêu dùng. Do đó, phát triển kỹ năng hợp tác và giao tiếp mạnh mẽ là quan trọng.

Trong các lớp học marketing, sinh viên có thể dùng AI để tạo nháp nội dung quảng cáo, nhưng họ phải chỉnh sửa để phản ánh bản sắc thương hiệu và tạo sự cộng hưởng với đối tượng mục tiêu. Việc điều chỉnh giọng điệu, ngôn ngữ và thông điệp cho thấy giá trị mà con người mang lại vượt xa khả năng của AI.

Dạy về đạo đức và hiểu biết về AI

Với sự gia tăng ảnh hưởng của AI, việc trang bị cho sinh viên nền tảng đạo đức vững chắc là cần thiết. Các rủi ro như thiên lệch, xâm phạm quyền riêng tư và thiếu minh bạch đòi hỏi chúng ta phải dạy sinh viên sử dụng AI một cách có trách nhiệm.

Trong các khóa học đạo đức kinh doanh, sinh viên có thể phân tích việc sử dụng AI trong quy trình tuyển dụng, nhận diện các thành kiến tiềm ẩn và xây dựng hướng dẫn đạo đức dựa trên các nguyên tắc như Công bằng, Trách nhiệm, Minh bạch và Đạo đức (FATE).

Tích hợp sáng tạo tăng cường AI 

AI có thể hỗ trợ trong việc gợi ý ý tưởng, nhưng sự sáng tạo đích thực đòi hỏi sự tinh chỉnh, trí tuệ cảm xúc và đổi mới từ con người. Nhiều sinh viên cho biết việc sử dụng AI giúp họ mở rộng tư duy vượt ra khỏi giới hạn hiện tại, cho thấy vai trò của AI như một công cụ tăng cường chứ không phải thay thế năng lực sáng tạo.

Trong các lớp học khởi nghiệp, AI có thể đề xuất các mô hình kinh doanh hoặc xác định khoảng trống thị trường, nhưng sinh viên phải thổi hồn sáng tạo vào những ý tưởng đó để biến chúng thành các giải pháp khả thi và đột phá. Trí tuệ con người chuyển hóa những gợi ý thô của AI thành sản phẩm sáng tạo thực sự.

(Nguồn: Forbes)