Chuyển đổi số cấp phường, xã trong kỷ nguyên AI

Từ số hóa thủ tục đến quản trị dựa trên dữ liệu

Trong bối cảnh thúc đẩy đổi mới sáng tạo như một động lực kinh tế chính, Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam – Techfest 2025 diễn ra tại Hà Nội đã trở thành nền tảng quan trọng để các bên liên quan – từ cơ quan nhà nước, tổ chức nghiên cứu, doanh nghiệp đến cộng đồng khởi nghiệp – trao đổi và triển khai các ý tưởng tiên tiến.

Phát biểu tại sự kiện, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh đổi mới sáng tạo toàn dân là động lực tăng trưởng mới, đồng thời khẳng định mục tiêu đưa Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, tài năng công nghệ và nguồn lực tri thức toàn cầu.

Tại sự kiện này, một trong những điểm nhấn đáng chú ý là sự giới thiệu của Tập đoàn Công nghệ CMC về hệ thống tích hợp công nghệ số dành riêng cho cấp hành chính địa phương. Cách tiếp cận này không chỉ giới hạn ở việc điện tử hóa các thủ tục mà còn nhằm tái tổ chức toàn bộ cơ chế vận hành, tạo nên một mô hình quản lý linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực và công nghệ hiện đại. Điều này phù hợp với định hướng quốc gia về xây dựng một hệ thống hành chính điện tử, nơi dữ liệu trở thành nền tảng cho quyết định chính sách.

Hệ thống được thiết kế dựa trên ba nền tảng chiến lược chính, nhằm đồng bộ hóa với các mục tiêu quốc gia về chuyển đổi kỹ thuật số:

Nền tảng quản lý nội bộ hiện đại: Tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình nội bộ, hệ thống này thúc đẩy môi trường làm việc không phụ thuộc vào tài liệu giấy tờ truyền thống. Các công cụ chính bao gồm quản lý tài liệu điện tử, hệ thống tiếp nhận đơn từ, trung tâm giám sát thông minh, và các chỉ số hiệu suất. Mục tiêu là nâng cao tốc độ ra quyết định, giảm thiểu lãng phí và chuẩn hóa hoạt động quản trị tại cấp cơ sở.

Nền tảng tương tác cộng đồng: Với trọng tâm đặt vào nhu cầu của công chúng, nền tảng này nhằm đơn giản hóa các dịch vụ hành chính, cung cấp truy cập trực tuyến qua các kênh đa dạng như ứng dụng di động, thiết bị tự phục vụ và hệ thống hỗ trợ ảo. Điều này không chỉ giảm thiểu thời gian xử lý mà còn khuyến khích phản hồi từ cộng đồng, từ đó cải thiện chất lượng dịch vụ và tăng cường sự tham gia của công dân vào quá trình giám sát.

Nền tảng phát triển kinh tế địa phương: Hệ thống hỗ trợ quản lý chuỗi cung ứng, hoạt động kinh doanh địa phương và lực lượng lao động, đồng thời mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường cho các sản phẩm địa phương như hàng hóa nông nghiệp và đặc sản vùng miền. Bằng cách khai thác dữ liệu, nền tảng này góp phần vào sự phát triển kinh tế bền vững, đảm bảo sự cân bằng giữa tăng trưởng và bảo vệ tài nguyên.

Giá trị cốt lõi của hệ thống nằm ở việc nâng cao hiệu suất quản lý nhà nước, tối ưu hóa nguồn lực và xây dựng cơ sở dữ liệu liên kết, tạo nền tảng cho một mô hình hành chính tập trung vào phục vụ và thúc đẩy phát triển.

Triết lý phát triển và các ứng dụng cụ thể

Lãnh đạo của CMC nhấn mạnh tinh thần chủ động trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ, với trọng tâm là phát triển các giải pháp nội địa để đảm bảo an ninh dữ liệu và độc lập kỹ thuật số. Hệ thống này thể hiện cam kết của doanh nghiệp tư nhân trong việc chuyển hóa ý tưởng chiến lược thành các công cụ thực tiễn, đặc biệt tại tuyến hành chính cơ sở.

Bộ giải pháp bao gồm một nền tảng cốt lõi và 7 mô-đun ứng dụng, được thiết kế theo hướng linh hoạt và có thể mở rộng. Các mô-đun này được phát triển với tư duy nền tảng hóa, cho phép triển khai theo giai đoạn, ưu tiên các nhu cầu cấp thiết trước khi mở rộng, đồng thời đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn an ninh dữ liệu nội địa.

Quá trình áp dụng hệ thống sẽ tập trung vào việc chọn lọc các vấn đề ưu tiên, thực hiện thử nghiệm để đánh giá hiệu quả qua các chỉ số vận hành và phản hồi từ người dùng. Đồng thời, việc hoàn thiện khung quản lý dữ liệu và bảo mật sẽ là nền tảng cho việc nhân rộng mô hình.

Vai trò của AI trong vận hành chính quyền cơ sở

Khác với nhiều mô hình chuyển đổi số dừng ở mức tự động hóa, hệ sinh thái của CMC đặt AI vào vị trí trung tâm của giai đoạn phát triển tiếp theo. Các giải pháp như AI thị giác, trợ lý số hay hỗ trợ nghiệp vụ pháp lý cho thấy AI không chỉ phục vụ giám sát, mà còn tham gia trực tiếp vào quá trình xử lý công việc hành chính.

Đáng chú ý, việc triển khai AI được đặt trên nền tảng dữ liệu đã được chuẩn hóa. Điều này phù hợp với quan điểm học thuật rằng AI chỉ thực sự tạo ra giá trị khi được “nuôi dưỡng” bằng dữ liệu chất lượng cao và quy trình rõ ràng. Ở góc độ này, hệ sinh thái cấp phường, xã có thể được xem là “đường băng” để AI-X được triển khai một cách có kiểm soát trong khu vực công. Nhờ đó, mọi hoạt động của khu vực này được tăng tốc và hiệu quả hơn

Thông qua dữ liệu thời gian thực và công cụ phân tích, lãnh đạo chính quyền cơ sở có thể ra quyết định nhanh hơn, giảm độ trễ thông tin và tăng tính minh bạch. Điều này góp phần chuyển đổi mô hình quản lý từ phản ứng bị động sang điều hành chủ động.

Mặt khác, việc cung cấp một bộ giải pháp dùng chung, có khả năng triển khai linh hoạt, giúp các địa phương có điều kiện khác nhau vẫn có thể tiếp cận chuyển đổi số theo chuẩn thống nhất. Đây là yếu tố quan trọng để tránh tình trạng phân mảnh trong xây dựng Chính phủ số.

Bằng cách xây dựng nền tảng dữ liệu vững chắc, hệ thống này mở đường cho việc áp dụng AI một cách có hệ thống, hướng tới một mô hình hành chính hiện đại, hiệu quả và gần gũi với người dân. Nghiên cứu sâu hơn về tác động thực tiễn có thể cung cấp cơ sở cho các chính sách tương lai, thúc đẩy sự phát triển toàn diện của nền kinh tế số quốc gia.

Gợi mở vai trò của doanh nghiệp công nghệ tư nhân

Chuyển đổi số khu vực công tại Việt Nam trong nhiều năm qua chủ yếu tập trung ở cấp trung ương và tỉnh, thành phố. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy phần lớn tương tác giữa Nhà nước và người dân lại diễn ra ở cấp phường, xã – nơi trực tiếp tiếp nhận, xử lý và phản hồi các nhu cầu hành chính, dân sinh. Nếu không có một nền tảng số đủ mạnh ở tuyến cơ sở, các mục tiêu về Chính phủ số, xã hội số và kinh tế số khó có thể được hiện thực hóa một cách thực chất.

Trong bối cảnh đó, việc CMC đề xuất một hệ sinh thái chuyển đổi số toàn diện cho cấp phường, xã không chỉ mang ý nghĩa công nghệ, mà còn phản ánh một cách tiếp cận mới về tái cấu trúc phương thức vận hành của nền hành chính địa phương theo hướng dựa trên dữ liệu và AI.

Tại Techfest 2025, Chủ tịch CMC Nguyễn Trung Chính nhấn mạnh tinh thần tiên phong của doanh nghiệp công nghệ tư nhân trong việc theo đuổi đổi mới sáng tạo một cách hệ thống: “CMC chọn cách dám nghĩ – sớm định hình chiến lược và khung Chuyển đổi AI (AI-X); và dám làm – đầu tư làm chủ công nghệ lõi, hiện thực hóa thành sản phẩm, giải pháp cụ thể. Hệ sinh thái chuyển đổi số cấp phường, xã là bước đi để công nghệ “chạy được” trong thực tiễn, phục vụ người dân ngay ở tuyến đầu”.

Trong dài hạn, nếu được triển khai đồng bộ và gắn với cải cách thể chế, các mô hình tương tự có thể trở thành nền tảng quan trọng để Việt Nam bước sang giai đoạn quản trị công thông minh và phát triển dựa trên AI một cách bền vững./.